W odpowiedzi na pismo nadesłane do Rzecznika Praw Obywatelskich, z upoważnienia Rzecznika Praw Obywatelskich uprzejmie dziękuję za wszystkie uwagi, sformułowane pod adresem ustawy z dnia 14 czerwca 2007r. o zmianie ustawy – o spółdzielniach mieszkaniowych oraz o zmianie niektórych innych ustaw. (Dz. U. Nr 125, poz. 873).
Przepisy tej ustawy są obecnie przedmiotem wnikliwej analizy w Biurze Rzecznika Praw Obywatelskich. W ramach dokonywanej oceny uchwalonych regulacji, zbadane zostaną także wszystkie skarg od obywateli, które napływają w tej sprawie do Biura Rzecznika. Rzecznik Praw Obywatelskich z pewnością nie pozostanie bierny, jeżeli uzna, że doszło do naruszenia konstytucyjnie chronionych praw lub wolności obywatelskich.
Jednocześnie informuję, że w dniu 10.01.2008r. Rzecznik Praw Obywatelskich skierował do Trybunału Konstytucyjnego wniosek o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP niektórych przepisów ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, w brzmieniu ustalonym wskazaną wyżej nowelizacją. We wniosku tym Rzecznik wniósł o stwierdzenie, że art. 8 1 ust. 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych jest niezgodny z konstytucyjną zasadą równości wobec prawa, ponieważ nakłada wyłącznie na spółdzielnie mieszkaniowe obowiązek udostępniania na stronie internetowej określonych dokumentów, natomiast inne spółdzielnie takiego obowiązku nie mają. Jest on ponadto sprzeczny z zasadami poprawnej legislacji. Poprzez nakazanie spółdzielniom udostępniania bez żadnych ograniczeń dokumentów, w których zawarte są dane osobowe oraz informacje o sprawach prywatnych (sytuacja rodzinna i materialna, przymioty, kwalifikacje, wykształcenie) oraz majątkowych członków spółdzielni i innych osób, w sposób oczywisty prowadzi on ponadto do naruszenia zagwarantowanego w Konstytucji RP prawa do prywatności.
Rzecznik zakwestionował także konstytucyjność art. 8 2 ust. 2, 3 i 4 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych. Przepisy te wprowadziły zakaz uczestniczenia w radzie nadzorczej spółdzielni mieszkaniowej tym członkom spółdzielni, którzy są jej pracownikami, zakaz bycia członkiem rady nadzorczej dłużej niż dwie kolejne kadencje oraz zasadę, że kadencja rady nadzorczej trwa 3 lata. Te przepisy są niezgodne z konstytucyjną zasadą równości, ponieważ ingerują w strukturę organizacyjną wyłącznie spółdzielni mieszkaniowych. Ponadto naruszają one konstytucyjną wolność zrzeszania się. Prawo działania w zrzeszeniu, uczestniczenia w nim, współkształtowania struktury organizacyjnej zrzeszenia łącznie z czynnym i biernym prawem wyborczym do jego władz stanowi logiczną konsekwencję – bezpośrednio – prawa przystąpienia do zrzeszenia, a pośrednio – wolności zrzeszania się. Jeśli bowiem obywatele dysponują konstytucyjnie zagwarantowaną wolnością zrzeszania się, to po to, aby działać w zrzeszeniu wespół z innymi jego członkami.
Rzecznik zakwestionował również przepis art. 8 3 ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, którym zlikwidowano istniejące dotychczas w spółdzielniach organy – zebrania przedstawicieli i zebrania grup członkowskich i wprowadzono zasadę, że w każdej spółdzielni mieszkaniowej najwyższym organem jest wyłącznie walne zgromadzenie członków, a jedynie, gdy liczna członków jest większa niż 500, walne zgromadzenie może odbywać się w częściach. Również ten przepis w ocenie Rzecznika jest sprzeczny z konstytucyjną zasadą równości, a ponadto narusza wolność zrzeszania się. Rzecznik dokonał analizy zakwestionowanego uregulowania i wykazał, że jedynie pozornie wzmacnia ono demokrację w spółdzielniach mieszkaniowych, podczas gdy w rzeczywistości prowadzi do istotnego ograniczenia faktycznej możliwości oddziaływania przez członków na jej działalność.
Rzecznik zaskarżył także art. 12 ustawy o zmianie ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, zgodnie z którym nowelizacja weszła w życie po upływie 19 dniowej vacatio legis. W tym wypadku, okres poprzedzający wejście ustawy w życie, jakkolwiek formalnie zgodny z art. 4 ustawy o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych , pozostaje jednak w sprzeczności z art. 2 Konstytucji RP. Zapewnienie stosownego okresu na dostosowanie się obywateli do treści aktu prawnego służy pewności prawa i zaufaniu do państwa i tworzonego przez nie prawa. „Odpowiedniość" vacatio legis może oznaczać konieczność nadania jej wymiaru czasowego, przekraczającego 14 dni. W tym wypadku, w ocenie Rzecznika, stopień skomplikowania wprowadzonych zmian, nowatorski charakter niektórych uchwalonych regulacji, szereg nowych obowiązków nałożonych na władze spółdzielni mieszkaniowych, konieczność dostosowania statutów spółdzielni do zmienionego stanu prawnego, uzasadniały określenie dłuższej vacatio legis.
Z poważaniem
mgr Monika Cegielska
Główny Specjalista
Bądź pierwszy, który skomentuje ten wpis